Oke, het is hoog tijd om schoon schip te maken. Jarenlang hebben wij Nederlanders genoten van de luxe van toenemende economische welvaart. We hebben geprofiteerd van het aardgas in Groningen en we hebben gebruik gemaakt van de opkomende markten in ondermeer China en Korea.
Wij zijn momenteel (begin 2019) met 7,7 miljard wereldbewoners, en dit getal loopt nog op. Als al deze wereldbewoners evenveel energie en grondstoffen zouden verbruiken als wij, de Nederlanders, dan zou de wereld heel snel overlopen. Het wordt dus tijd om hier iets aan te gaan doen.
Daarnaast lijkt het wereldklimaat over een eigen wil te beschikken. Terwijl ze het 40 jaar geleden nog over een naderende ijstijd hadden, wordt nu gesproken over globale opwarming. De klimaat modellen worden steeds verfijnder, maar er spelen vele factoren mee die op verschillende manieren op elkaar ingrijpen. Dit is niet mijn eerste zorg, maar we kunnen er wel rekening mee houden.
Het zal duidelijk zijn dat er iets moet veranderen. Daarom ga ik met ingang van januari 2019 proberen om in 10 jaar tijd mijn levenswijze te herzien, zonder extra kosten en zonder in te leveren op comfort. Dit zal niet zonder slag of stoot gaan, maar ik heb er alle vertrouwen in.
Via deze website houd ik je op de hoogte van mijn ontwikkelingen. Ik probeer mijn ecologische voetafdruk te verkleinen en ik wil de opgedane kennis graag met jouw delen. Op transparante wijze zal ik laten zien wat je zelf kunt doen, om voor ons allemaal een houdbare wereld te creëeren.
Over het klimaat zijn nogal wat misverstanden. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door wat je precies verstaat onder het klimaat.
Er is een lokaal Nederlands klimaat met een bepaalde gemiddelde temperatuur. Maar ook een Spaans klimaat, en een Grieks klimaat. Er is echter ook sprake van een globaal klimaat. Deze bevat een gemiddelde van alle temperaturen die op Aarde worden gemeten. Het zal duidelijk zijn dat wanneer het globale klimaat veranderd, dat het lokale klimaat niet persé hoeft mee te veranderen. Wanneer het globaal warmer wordt, zijn er altijd wel lokale klimaten aan te wijzen waar het juist koeler wordt.
CO2 is het bekendste broeikasgas. Dit gas blijft ook lang in de atmosfeer aanwezig tot wel 100 jaar. Een minder bekend broeikasgas is methaan. Het effect van dit gas is wel 28 keer zo groot als dat van CO2, maar het blijft gemiddeld slechts een jaar in de atmosfeer aanwezig
Ik heb me daarom het afgelopen jaar stevig verzet tegen het dichtdraaien van de gaskraan in Groningen. Het aardgas uit Groningen bestaat vooral uit methaan. Eén van de verbrandingsproducten van methaan is namelijk wel CO2, maar dat is weinig in vergelijking met de hoeveelheid opgeleverde energie. De auto op LPG is eigenlijk de schoonste auto die er is.
De reden dat ik mijn verzet heb opgegeven is dat ik laatst steeds meer berichten hoorde dat bij de gaswinning en distributie erg veel methaan weglekt. Tot wel 50%. Dat zorgt er voor dat methaan direct één van de ergste broeikasgassen wordt. Wanneer je alle factoren (productie, gebruik, recyclen) van een auto meetelt, is de LPG auto gedaald van de eerste plaats naar de laatste plaats.
Het WNF (Wereld Natuur Fonds) is opgericht in 1961 omdat steeds meer dieren bedreigt werden. Inmiddels hebben zij hun aandacht uitgebreid met de bescherming van hele natuurgebieden, inclusief zeeën en oceanen. Daarnaast hebben ze aandacht voor de grootste bedreigingen van al het leven op Aarde zoals ontbossing, overbevissing en klimaatverandering.
Het WNF doet erg veel om de ecologische voetafdruk van de mensheid te verkleinen. Zo hebben ze tips voor een duurzamer leven, zoals over voeding, vakantie, recycling, tuinieren en koopgedrag.
Het WNF heeft ook een test waarmee je je ecologische voetafdruk kunt bepalen. Dan zie je al gauw dat de gemiddelde Nederlander op grote voet leeft.
Ik woon in een mooie twee-onder-één-kap uit 1993, met een forse uitbouw uit 2001. Het huis is redelijk goed geïsoleerd, met een Rc-waarde voor de vloer, de gevel en het dak van ongeveer 2,5. Hier wil ik nog 20 jaar blijven wonen, maar dan moet er wel het één en ander aan het huis gebeuren.
Ik zou graag iemand tegenkomen die mij precies kan zeggen wat er allemaal mogelijk is met mijn huis, met bijbehorende inspanning, kostenplaatje en wat het oplevert. Aangezien (bijna) iedereen vooral aan zichzelf denkt, ben ik voor de planning helaas op mezelf aangewezen.
Dat betekend dat ik eerst een aantal metingen moet verrichten om te bepalen waar de grootste verliezen zitten. Met het stroomverbruik ben ik afgelopen jaren al drastisch gedaald, dus het draait nu vooral om het gasverbruik van mijn woning.
Voordat ik begin aan een all-electric warmtepomp om de CV-ketel te vervangen, zal ik zoveel mogelijk moeten besparen. Dit houdt in het aanbrengen van vloerverwarming, hydrofoberen van de gevel, het plaatsen van een warmteterugwin-unit, vervangen van ramen en deuren, en het aanbrengen van extra vloer- gevel en dak-isolatie
Om vervolgens ook in de zomer het gebruik van de airco te verminderen, zal ik op de gevel, de ramen en het dak zoveel mogelijk warmte reflecterende verf, coating en/of folie gebruiken.
Mijn streven is om over 10 jaar, in 2029, energieneutraal te wonen. Dit houdt in dat ik alle energie die ik in mijn woning gebruik, zelf wil genereren. Met een warmtepomp in plaats van een CV-ketel, en bezuinigen op stroomverbruik kom ik al een heel eind. De grootste uitdaging zit echter in het opslaan van zomer-stroom voor gebruik in de winter. Want zomerstroom terugleveren aan het elektriciteitsnetwerk, om hier in de winter gebruik van te maken, staat niet op mijn agenda.
Ik kan hiervoor een standaard accu gebruiken van bijvoorbeeld 2,2kW voor 3.000 euro, maar deze is alleen geschikt voor dag-opslag van stroom. Ik moet voor de winter echter 1500kW kunnen opslaan en dat is nog niet mogelijk met de vertrouwde techniek.
Ik streef niet naar nul-op-de-meter, en wel om drie redenen.
Het streven Nul-op-de-meter is gewoon haalbaar, als je maar voldoende zonnepanelen op je dak legt. Dat is ook nobel, maar ik wil mezelf graag een hoger doel stellen. Daarom ga ik voor energieneutraal, waabij alle energie die ik verbruik ook zelf opwek. De toekomst zal uitwijzen of dit mogelijk is.
De CO2-uitstoot per kilowatt-uur nuttige energie is bij de verbranding van benzine bijna net zoveel als bij
de verbranding van steenkool.
Kolencentrales "mogen niet", maar de auto "moet"
Bron: Een relativerend verhaal over energie
Zie ook CO2 emissiefactoren
De samenleving verduurzamen, hoe doe je dat? Waar begin je aan? Hoever moet je gaan?
De bevolkingsgroei moet heel snel een halt worden toegeroepen. Het is anders niet mogelijk om alle mensen van voedsel en energie te voorzien.
Het gebruik van energie en grondstoffen is recht-evenredig met het aantal mensen dat op Aarde rondloopt. Omdat we nu in de problemen komen is de meest effectieve maatregel, de toename van de wereldbevolking een halt toeroepen. Daarmee blijven onze huidige problemen bestaan, maar ze worden in ieder geval niet steeds groter.
Omdat onze economie gebaseerd is op groei, zal het stopzetten van de bevolkingsgroei hier een enorme impact op hebben. Het bijbouwen van nieuwe huizen en nieuwe wegen komt ten einde, en onze economie moet een duurzaam uitgangspunt krijgen.
Als alle wereldbewoners zouden leven zoals wij, dan hadden we ruim zes aardbollen nodig. Wij, als Nederlanders, moeten dus in rap tempo minder energie gaan gebruiken. Het energieverbruik terugbrengen naar 50% ten opzichte van het peiljaar 2019 is leuk voor 2025. Maar het energie verbruik terugbrengen naar 10% is een veel moeilijker te realiseren, maar wel realistischer doel.
We kunnen er bijvoorbeeld voor kiezen om vaker de fiets te pakken en de trein. We kunnen kiezen om minder vlees te eten of minder spullen te kopen. Dat zijn allemaal dingen waarmee je energie kunt besparen.
Er zijn verschillende manieren om aan energie te komen. Je kunt om te beginnen fossiele grondstoffen gebruiken, maar ook biomassa, of duurzame wind- of zonne-energie.
Hoewel verguisd, zijn kolencentrales zo slecht nog niet. Howel ze we meer CO2 opleveren dan gascentrales, komt er bij gaswinning tot 30% methaan vrij - een sterk broeikasgas.
Zonnepanelen zijn een goede keus om duurzaam stroom te produceren. Ze zijn onderhoudsarm en gaan ruim 25 jaar mee. Het enige probleem hiervan is dat we een zonnepanelenveld van 35 bij 35 kilometer nodig hebben om het huidige stroomverbruik van Nederland af te dekken. Dat is ruim 3% van de oppervlakte van Nederland. Bovendien werken ze vooral erg goed in de zomerdag. Savonds en in de winter liggen de zonnepanelen er een beetje verlaten bij.
Windmolens vormen ook een goed alternatief. Jammer is alleen dat de windmolens in het binnenland een aantal nadelen hebben. De belangrijkste is wel dat ze veel ruimte nodig hebben. Om in de huidige stroombehoefte van Nederland te voorzien heb je voor windmolens een oppervlakte nodig van 157 bij 157 kilometer. Dat is dus 60% van de oppervlakte van Nederland!
Waterstof is een goed alternatief om als energiedrager te dienen. Waterstof kune je verspreiden middels het bestaande net voor aardgas. Vervelende hiervan is wel dat voor de productie en gebruik van waterstof een totaal-rendement geldt van om en nabij 25%. Dus om uit opgeslagen waterstof alle benodigde stroom voor Nederland te voorzien, is er vier keer zoveel stroom nodig. Do your math.
Een onbesproken alternatief is kernenergie. In Nederland is dat een onderwerp dat niet graag door de politici wordt aangehaald. De Nederlandse stroom bestaat dan ook maar voor 4% uit kernenergie, terwijl Belgie en Frankrijk respectievelijk 54% en 77% van hun stroom hier uit halen. Kernenergie is een veilig en CO2 vrij alternatief.
Geothermische energie is energie die wordt opgewekt uit aardwarmte. Deze vorm van energie heeft vele voordelen die de andere vormen van energie missen. Het is continu beschikbaar, dit in tegenstelling tot zonneenergie en windenergie. Het is ook overal op aarde te gebruiken, en niet alleen in de buurt van water of in de Sahara. En er is absoluut geen emissie van CO2 of methaan.
Het aanpassen van de levensstijl is niet gemakkelijk. Je pakt even de auto om naar de supermarkt te rijden. Je neemt even het vliegtuig voor een tripje naar Noorwegen. En je gooit wat extra vlees op de barbeque.
Hier ligt deels echter een taak voor de overheid. De belasting op fossiele brandstoffen moet minstens verdubbelen. Iedereen mag dan nog steeds met de auto en het vliegtuig reizen, maar dit is wel een goed ontmoedigingsbeleid. Aggressieve schoonmaakmiddelen moeten ook extra belast worden, net zoals plastic en verpakkingsmateriaal. Vervolgens moeten de subsidies op duurzaam bouwen, verbouwen en renoveren flink worden opgevoerd. Dat geeft mensen de mogelijkheid om snel voor duurzaam te gaan.
Afval is voor de gebruikers ervan geen afval, maar een grondstof, en afvalscheiding begint aan de bron. Plastic, luiers, kleding, papier en elektronica. Veruit de grootste "vervuiler" zijn echter de dierlijke voedselproducten: vlees, melk, kaas, eieren etc. Door bewuster te leven kun je erg veel besparen.
Een Nederlander verbruikt 48 keer zoveel energie als nodig is om in leven te blijven. Inwoners van afrika moeten het doen met slechts 4 keer zoveel energie. De gemiddelde ecologische voetafdruk van de Nederlander is dan ook ruim vier aardbollen.
Enkele effectieve milieumaatregelen
Ik vond laatst een website van Jan van Staveren, waarvan de basis stamt uit 2013. Hierin wordt zeer uitgebreid uit de doeken gedaan wat duurzaam voor de gemiddelde Nederlander eigenlijk inhoudt. De korte samenvatting is dat het tragisch gesteld is met de gemiddelde mening over duurzaamheid.
Veel mensen denken:
Andere veel gehoorde uitspraken:
En enkele citaten uit de media:
De overheid schetst voortdurend een beeld, waaruit blijkt dat het allemaal zo’n vaart niet zal lopen. Energie is veel te goedkoop. Bijna niemand doet iets. Nog steeds worden er records gebroken, die met nauw verholen trots in de media worden vermeld, zoals:
Hoe geloofwaardig ben je als overheid?
Samenvatting
Conclusie
kolencentrales en kernenergie zijn eind 21e eeuw onontkoombaar
Dit is mijn persoonlijke website. Niet alle informatie op deze website is accuraat of compleet, waarvoor mijn excuses. Ik hoop mettertijd je zoveel mogelijk te kunnen voorzien van volledige informatie.
Als je een vraag, een opmerking of een nuttige aanvulling hebt over of voor deze website, dan kun je contact met mij opnemen. Stuur een e-mail naar (sorry, javascript staat uit)
